دکتر فاطمه فراهاني/ پرسشي از دکتر سيد سعيد صدر روانپزشک
توهم مسري است؟
براي خيلي از ما احتمالا پيش آمده که گاهي در جمعي بوده‌ايم و به صورت مشترک صدايي را شنيده‌ايم و بعد از مدتي دريافته‌ايم که آن صدا واقعيت نداشته است. روانپزشکان به چنين پديده‌اي مي‌گويند توهم شنوايي. با دکتر سعيد صدر، روانپزشک و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، درباره انواع و اقسام توهم گفتگويي کرده‌ايم که کلا خواندني است؛ هر چند که به گفته خودش، او مهم‌ترين حرف‌هاي‌اش را در چند جمله آخر گفتگو زده است....
اصلا توهم به چه معناست؟
توهم از نظر روان‌پزشکي يعني اينکه فردي چيزي را ادراک کند بدون آنکه محرکي واقعي در عالم بيرون براي آن وجود داشته باشد؛ مثلا احساس يک مزه بي‌آنکه چيزي خورده باشيم يا شنيدن يک صدا بدون آنکه به واقع صدايي در بيرون ايجاد شده باشد.
معمولا بيشتر بيماران روان‌پزشکي از کدام نوع توهم شکايت دارند؟
بيماران معمولا به دليل نداشتن بصيرت نسبت به بيماري خود از چيزي به نام توهم به طور مستقيم شکايت نمي‌کنند. ولي اگر منظور شما شيوع اين علامت در بين بيماران باشد بايد گفت توهم‌هاي شنوايي در صدر فهرست شيوع قرار دارند. در مراحل بعدي هم توهم‌هاي بينايي و ساير موارد گزارش شده است.
توهم معمولا به چه صورتي ظاهر مي‌شود: ساده يا پيچيده؟
عقيده‌اي در مردم رواج دارد مبني بر اينکه بيماران روان‌پزشکي مبتلا به توهم، توهم‌هاي پيچيده‌اي را تجربه مي‌کنند؛ مثلا با انساني در تمام مدت عمر دوست هستند، با او حرف مي‌زنند، با او مشورت مي‌کنند و با او بزرگ مي‌شوند؛ انساني که در عالم واقع اصلا وجود ندارد.
يعني اين عقيده درست نيست؟
خب، اين الگو به شدت نادر است. بيشترين شکل توهم به صورت شنيدن صدا (از صداهاي ساده گرفته تا همهمه يا حتي دستورهاي شنيداري) يا توهم‌هاي بينايي منفرد است. اين توهم‌ها با خوابيدن به طور کامل قطع مي‌شوند و همچنين در دوره‌هاي زماني به صورت متناوب يا گهگاهي وجود دارند؛ مثلا هر چند ساعت يک بار يا هر چند روز يک بار. همين‌جا بايد توضيح بدهم اگر توهم شنوايي در کسي نبود اما ساير انواع توهم‌ها را در او داشتيم بايد به مشکلات ارگانيک (ساختماني) در مغز او مشکوک شويم.
و يک سوال مهم و رايج: آيا توهم مسري است؟
بيماري مسري به نوعي از بيماري مي‌گويند که به وسيله يک عامل (مانند ميکروب يا ويروس) انتقال مي‌يابد. اين انتقال مي‌تواند از راه فرآيندي مانند ترشح بزاق يا آغشته شدن به خون بيمار سرايت‌دهنده اتفاق بيفتد. خب، حالا من از شما مي‌پرسم: آيا توهم مسري است؟
طبيعتا بايد جواب اين سوال، «نه» باشد. درست است؟
دقيقا! توهم در اين معنا مسري نيست.سلامت: ولي ما بيماراني را مي‌بينيم که تجربيات توهم‌آلود مشترکي دارند و در درک‌هاي نادرستي با هم، هم‌عقيده هستند.
درست است. بيماران مبتلا به اختلالات شديد روان‌پزشکي (سايکوز) در صورتي که با يکي از اعضاي خانواده يا هريک از نزديکان به‌طور دايم در تماس باشند، مي‌توانند درک‌هاي هذياني خود را به او انتقال بدهند. اين علايم بيشتر به صورت اختلال تفکر است، نه توهم. به نوعي که بيمار دوم (به درستي مي‌توان اين نفر دوم را هم بيمار تلقي کرد) تحت تاثير بيمار اول و به تبعيت از او هيچ‌گونه منطق و استدلالي را قبول نمي‌کند. از اين حالت مي‌توان تحت عنوان «سايکوز ايجادشده» نام برد.
در طول دوره طبابت خودتان مواردي از اين قبيل ديده‌ايد؟
بله؛ مواردي بوده‌اند اما نمي‌توانم وارد جزييات بشوم. در يکي از سال‌هاي کاري‌ام، يک بيمار را در بخش بستري کرده بوديم که در همان ايام که در حال دريافت دارو بود، در يکي از بستگان درجه اول او هم متوجه بروز علايم کاملا مشابه شديم. وابستگي بيمار دوم و تاثيرپذيري او از بيمار اول خيلي شديد بود؛ در حدي که براي درمان ناگزير شديم اين دو بيمار را در بخش‌هاي جداگانه‌اي بستري کنيم تا جلوي اثرگذاري آنها را بر يکديگر بگيريم.
خب، اگر توهم مسري نيست، پس چرا اين علايم بين اين دو نفر مشترک بود؟
باز هم عرض مي‌کنم که چنين مواردي توهم نيست، بلکه نوعي درک هذياني است. علت‌هاي مختلفي هم براي آن ذکر شده است.
مثلا؟
مثلا تشابهات ژنتيکي دو نفر از بستگان درجه اول مي‌تواند باعث بروز استعداد ذاتي ابتلا به بيماري در هردو شود.
علت ديگري هم دارد؟
ببينيد؛ در بيماري که به اسکيزوفرني مبتلاست ما درجه شديدي از تخريب عواطف را داريم؛ به نحوي که تعامل خانواده با او بسيار دشوار است. اين بيماران به عواطف پاسخ نمي‌دهند يا حتي پاسخ معکوس مي‌دهند.سلامت: پاسخ معکوس يعني چه؟
يعني برخي از اين بيماران در مقابل حوادث دردآور مي‌خندند يا در برخورد با حوادث خنده‌دار گريه مي‌کنند يا چهره‌هايي بسيار بي‌تفاوت دارند و نسبت به کنش‌هاي احساسي واکنش نشان نمي‌دهند.
وظيفه خانواده اين افراد چيست؟
داشتن ارتباط تنگاتنگ با اين افراد بسيار سخت است. در اين بين اگر شما ببينيد که يکي ديگر از اعضاي خانواده به صورت تمام و کمال با اين بيمار در تماس است يا با او رفاقت دارد، مي‌توانيم احتمال بدهيم که او نيز به بيماري مشابهي مبتلا شده يا شرايط و زمينه‌هاي ذاتي ابتلا به آن بيماري را دارد. اين گونه افراد که به صورت تاثيرپذيرانه مبتلا مي‌شوند، ممکن است داراي شخصيت‌هايي وابسته يا بي‌ثبات و شکننده باشند. البته بعضي افراد در خانواده‌ها هستند که به خوبي با اين بيماران تعامل مي‌کنند، بدون آنکه مشکلي براي‌شان ايجاد شود.سلامت: گاهي پيش مي‌آيد که گروهي از افراد غيربيمار به صورت مشترک، صدايي غيرواقعي را مي‌شنوند. اين مساله چه تفسيري دارد؟
چنين حالت‌هايي ممکن است در شرايطي که ما ترسيده‌ايم پيش بيايد؛ مثل شنيدن صداهاي ترسناک در نيمه‌هاي شب. همچنين مي‌تواند در حالت تشنگي در يک بيابان به صورت ديدن سراب دريافت شود. اين تجربه‌ها را خطاهاي حسي مي‌ناميم. تفاوت خطاي حسي با توهم در اين است که درک بيمار مبتلا به توهم با هيچ منطق و استدلالي تغيير نمي‌کند. اما افرادي که دچار خطاي حسي شده‌اند به زودي در اثر مواجهه با واقعيت به اشتباه خود پي مي‌برند. آنها خواهند گفت: «از بس ترسيده بوديم، صداهاي عجيب و غريب مي‌شنيديم.»
براي بيماران مبتلا به توهم چه توصيه‌اي داريد؟
توصيه و تاکيد مي‌کنم که قطعا درمان توهم، درمان دارويي است. هيچ بيمار دچار توهمي نداريم که بي‌نياز از دارو باشد. دارو بيماران را تسکين نمي‌دهد، بلکه به طور قطعي و ريشه‌اي درما‌ن‌شان مي‌کند. خانواده‌هاي محترم نگران عوارض دارو نباشند؛ چون مطمئنا فوايد آن بسيار بيشتر از عوارض آن است. اصلا اگر غير از اين بود داروها را توليد و به بازار عرضه نمي‌کردند.
مرکز نگهداری بیماران اسکیزوفرن کرج,مرکز نگهداری بیماران اعصاب و روان,مرکز بستری بیماران اعصاب و روان,مرکز درمان بیماران اعصاب و روان,مرکز توانبخشی روانی مزمن,نگهداری بیماران اعصاب و روان,نگهداری بیماران اسکیزو فرن,توانبخشی روانی مزمن,درمان بیماران اعصاب وروان,بهترین متخصص اعصاب و روان تهران,روانی مزمن,مرکزتوانبخشی,بیماران اعصاب وروان,مرکز نگهداری بیماران دوقطبی,دوقطبی,بستری بیماران روانی مزمن ,مرکز توانبخشی مهرآفرین,مرکز اعصاب و روان ,درمان بیماران اعصاب و روان ,بهترین درمان اسکیزوفرن ,مطب متخصص اعصاب و روان خوب در تهران,بهترین درمان اسکیزوفرنی,مرکز بستری درمان و توانبخشی بیماران اعصاب و روان ,مرکز نگهداری بیماران روانی تهران,مرکز نگهداری بیماران اسکیزوفرن تهران,لیست مراکز نگهداری بیماران اعصاب و روان تهران ,لیست مراکز نگهداری بیماران روانی,بهترین روانپزشک تهران ,روانپزشک خوب در تهران ,آسایشگاه بیماران روانی,بیماران روانی مزمن,توانبخشی,اعصاب وروان, بهترین متخصص اعصاب و روان ,روانی مزمن,مرکزتوانبخشی, بیماران اعصاب وروان, مرکز نگهداری, اسکیزوفرن, بایپولار, دوقطبی, مهرآفرین, روانپزشک, بستری بیماران روانی مزمن, مرکز توانبخشی مهرآفرین, مرکز اعصاب و روان مهرآفرین,مرکز بستر بیماران اعصاب و روان مهرآفرین , درمان بیماران اعصاب و روان,بهترین درمان اسکیزوفرن , بهترین متخصص درمان اسکیزوفرن , آدرس بهترین روانپزشک تهران,آدرس بهترین روانپزشک , بهترین متخصص در زمینه دوقطبی , بهترین روانپزشک در کرج, مطب متخصص اعصاب و روان خوب در تهران , بهترین متخصص روانپزشکی , بهترین روانپزشکان و متخصصین اعصاب و روان تهران ,اسکیزوفرنیا چیست, بهترین درمان اسکیزوفرنی,اسکیزوفرنی قابل درمان است, بهترین متخصص اعصاب روان در کرج , بهترین راه درمان اسکیزوفرنی , درمان بیماران اعصاب و روان , مرکز بستری درمان و توانبخشی بیماران اعصاب و روان , تحت نظر سازمان بهزیستی , مراکز اعصاب و روان تحت نظر سازمان بهزیستی,مرکز نگهداری بیماران اعصاب و روان تحت نظر سازمان بهزیستی اعتیاد,درمان اعتیاد به شیشه ,آخرین درمان اعتیاد به شیشه ,بهترین درمان اعتیاد به شیشه, شیشه , عوارض مصرف شیشه, بستری اعتیاد به شیشه , ترک شیشه,ترک اعتیاد به شیشه, مرکز نگهداری بیماران روانی تهران ,مرکز نگهداری بیماران اسکیزوفرن تهران , لیست مراکز نگهداری بیماران اعصاب و روان تهران, لیست مراکز نگهداری بیماران روانی , مراکز نگهداری از بیماران عصاب و روان, مرکز توانبخشی بیماران اعصاب و روان, نگهداری بیماران روانی, ,Bipolar,disorder سوظن ,پارانوئید, اختلال شخصیت, افسردگی,درمان افسردگی ,مهرآفرین,بهترین روانپزشک تهران, بهترین روانپزشک کرج, روانپزشک,درمان قطعی اسکیزوفرنیدرمان بیماری اسکیزوفرنی,مرکز نگهداری بیماران اسکیزوفرنی,علت بیماری اسکیزوفرنی چیست,جدیدترین درمان اسکیزوفرنی,,درمان بیماری اسکیزوفرنی,,اسکیزوفرنی و ازدواج,,لیست مراکز نگهداری بیماران روانی, روانپزشکان, روانشناس,بهترین روانشناس,بهترین روانشناس تهران,بهترین روانشناس کرج,روانشناس معروف,شماره روانشناس, سایت نظام روانشناسی,شماره روانشناس,روانشناس بالینی,دکتر روانشناس خوب,سایت روانشناس,روانشناس آنلاین,روانشناسی خانواده,زوج درمانگر,روانشناسی شخصیت,تستها روانشناسی, Psychiatrist,فرن,توانبخشی اعصاب و روان تهران,روانی